အက္ခရာစဉ်နည်း
မြန်မာအက္ခရာစဉ်ရာမှာ အဆင့် (၄)ဆင့် ရှိပါတယ်။ အဲဒီလေးဆင့်ကတော့
၁။ ဗျည်းအက္ခရာစဉ်
၂။ သရစဉ်
၃။ အသတ်စဉ်နဲ့
၄။ ဗျည်းတွဲစဉ် ဆိုပြီး အဆင့် (၄) ဆင့်ရှိပါတယ်။
သတိပြုရန်။ ။ အက္ခရာစဉ်ရာမှာ အထက်မှာဖော်ပြထားတဲ့ အဆင့်လေးဆင့်အတိုင်း စဉ်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။
၁။ ဗျည်းအက္ခရာစဉ်
ဗျည်းအက္ခရာ စဉ်ရာမှာ က မှ အ အထိ အစဉ်လိုက်သာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ (ဉ) ကလေးကို ညကြီးရှေ့တွင် စဉ်ရပါတယ်။
က
|
ခ
|
ဂ
|
ဃ
|
င
|
စ
|
ဆ
|
ဇ
|
ဈ
|
ဉ/ည
|
ဋ
|
ဌ
|
ဍ
|
ဎ
|
ဏ
|
တ
|
ထ
|
ဒ
|
ဓ
|
န
|
ပ
|
ဖ
|
ဗ
|
ဘ
|
မ
|
ယ
|
ရ
|
လ
|
ဝ
|
သ
|
ဟ
|
ဠ
|
အ
|
ဉပမာ (၁)
ဉပမာ (၁)
မေး
ခွန်း
နံ
ပါတ်
သူ
ငယ်
ချင်း
ရိုး
ဖြောင့်
အကု
သိုလ်
ဟော
ကိန်း
ထုတ်
ကျီ
စား
ဆိုး
ရွား
ဇန
ပုဒ်
လွန်
ကြိုး
စား
မျို
အ
ဖြေ
ကျီ
စား
စား
မျို
ဆိုး
ရွား
ဇနပုဒ်
နံတ်
ပါတ်
ရိုး
ဖြောင့်
လွန်
ကြိုး
သူငယ်
ချင်း
ဟော
ကိန်း
ထုတ်
အ
ကု
သိုလ်
မေး
ခွန်း
|
နံ
ပါတ်
|
သူ
ငယ်
ချင်း
|
ရိုး
ဖြောင့်
|
အကု
သိုလ်
|
ဟော
ကိန်း
ထုတ်
|
ကျီ
စား
|
ဆိုး
ရွား
|
ဇန
ပုဒ်
|
လွန်
ကြိုး
|
စား
မျို
|
အ
ဖြေ
|
ကျီ
စား
|
စား
မျို
|
ဆိုး
ရွား
|
ဇနပုဒ်
|
နံတ်
ပါတ်
|
ရိုး
ဖြောင့်
|
လွန်
ကြိုး
|
သူငယ်
ချင်း
|
ဟော
ကိန်း
ထုတ်
|
အ
ကု
သိုလ်
|
ဥပမာ (၂)
မေး
ခွန်း
ဆန်
ပြုတ်
ခ
ရာ
ပင်
ဇ
ရပ်
စ
ခန်း
ဒါန်း
စီး
ဂြိုလ်တု
ငါး
မန်း
နူး
ညံ့
ညီ
လာ
ခံ
ပ
က
တိ
အ
ဖြေ
ခ
ရာ
ပင်
ဂြိုလ်တု
ငါး
မန်း
စ
ခန်း
ဆန်
ပြုတ်
ဇ
ရပ်
ညီ
လာ
ခံ
ဒါန်း
စီး
နူး
ညံ့
ပ
က
တိ
မေး
ခွန်း
|
ဆန်
ပြုတ်
|
ခ
ရာ
ပင်
|
ဇ
ရပ်
|
စ
ခန်း
|
ဒါန်း
စီး
|
ဂြိုလ်တု
|
ငါး
မန်း
|
နူး
ညံ့
|
ညီ
လာ
ခံ
|
ပ
က
တိ
|
အ
ဖြေ
|
ခ
ရာ
ပင်
|
ဂြိုလ်တု
|
ငါး
မန်း
|
စ
ခန်း
|
ဆန်
ပြုတ်
|
ဇ
ရပ်
|
ညီ
လာ
ခံ
|
ဒါန်း
စီး
|
နူး
ညံ့
|
ပ
က
တိ
|
ဥပမာ (၃)
မေး
ခွန်း
|
ပါး
နပ်
|
ပါး
ကွက်
|
ပါး
ချိုင့်
|
ပါး
ရဲ
ထိုး
|
ပါး
မို့
|
ပါး
ပျဉ်း
|
ပါး
လျ
|
ပါး
သက်
နာ
|
ပါး
အို့
နီ
|
ပါး
စောင်
|
အ
ဖြေ
|
ပါး
ကွက်
|
ပါး
ချိုင့်
|
ပါး
စောင်
|
ပါး
နပ်
|
ပါး
ပျဉ်း
|
ပါး
မို့
|
ပါး
ရဲ
ထိုး
|
ပါး
လျ
|
ပါး
သက်
နာ
|
ပါး
အို့
နီ
|
၂။ သရစဉ်
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ မြန်မာဘာသာစကားမှာ အခြေခံ သရ (၈)မျိုးရှိပါတယ်။ အဲဒါတွေကတော့
စဉ်
|
အခြေခံသရ
|
၁
|
အ
|
၂
|
အီ/ဣ
|
၃
|
အု/ဉ
|
၄
|
အေ/ဧ
|
၅
|
အဲ
|
၆
|
အော/ဩ
|
၇
|
အဲ
|
၈
|
အို
|
အခြေခံ သရ (၈)မျိုးကနေ ပေါက်ပွားလာတဲ့ သရပွားတွေလည်းရှိပါတယ်။ အဲဒါတွေကတော့ အောက်ပါအတိုင်းတွေ့ရှိရမှာဖြစ်ပါတယ်။
စဉ်
|
အခြေခံသရ
|
သရပွား
|
|
၁
|
အ
|
အာ
|
အား
|
၂
|
အီ(ဣ)
|
အီ(ဤ)
|
အီး
|
၃
|
အု/ဉ
|
အူ (ဦ)
|
အူး (ဦး)
|
၄
|
အေ(ဧ)
|
အေ့
|
အေး (ဧ)
|
၅
|
အဲ
|
အဲ့
|
-
|
၆
|
အော(ဩ)
|
အော့
|
အော်(ဪ)
|
၇
|
အဲ
|
အံ့
|
|
၈
|
အို
|
အို့
|
အိုး
|
ဥပမာ (၁)
မေးခွန်း
|
မိ
နစ်
|
မီးခံ
ပြား
|
မုချ
|
မေလ
|
မူ
တည်
|
မာ
ယာ
|
မဆူး
မရဲ
|
မားမား
မတ်မတ်
|
မေ့ကျန်
|
မူးယစ်
|
အဖြေ
|
မဆူး
မရဲ
|
မာ
ယာ
|
မားမား
မတ်
မတ်
|
မိနစ်
|
မီးခံ
ပြား
|
မုချ
|
မူတည်
|
မူးယစ်
|
မေလ
|
မေ့ကျန်
|
(အာ)
အုပ်စု
|
(အီ)
အုပ်စု
|
(အု/ဉ)
အုပ်စု
|
(အေ/ဧ)
အုပ်စု
|
ဥပမာ (၂)
မေးခွန်း
|
ဉီးချို
|
ဧပြီ
|
အိုး
စည်
|
အံ့ဩ
|
အို
မင်း
မစွမ်း
|
ဉပါ
ဒါန်
|
အေး
ချမ်း
|
အံပွား
|
အူ
ယား
|
အိုးမဲ
သုတ်
|
အဖြေ
|
ဉပါ
ဒါန်
|
အူ
ယား
|
ဉီးချို
|
ဧပြီ
|
အေးချမ်း
|
အံပွား
|
အံ့ဩ
|
အိုမင်း
မစွမ်း
|
အိုးစည်
|
အိုးမဲ
သုတ်
|
(အု/ဉ)
အုပ်စု
|
(အေ/ဧ)
အုပ်စု
|
(အံ)
အုပ်စု
|
(အို
)အုပ်စု
|
၃။အသတ်စဉ်
တကယ်တော့ “က” မှ “အ” အထိ အသတ်ထည့်ပြီးတော့ အသတ်စဉ်အဖြစ် သတ်မှတ်လို့ ရပါတယ်။ ဗျဉ်းနဲ့ သရကိုပဲ အခြေခံတာပါပဲ။ အသတ်စဉ် (၁၁) မျိုးရှိပါတယ်။ အဲဒါတွေကတော့
က်
|
င်
|
စ်
|
ဉ်
|
ည်
|
တ်
|
န်
|
ပ်
|
မ်
|
ယ်
|
မေးခွန်း
|
ဉီးချို
|
ဧပြီ
|
အိုး
စည်
|
အံ့ဩ
|
အို
မင်း
မ
စွမ်း
|
ဉပါ
ဒါန်
|
အေး
ချမ်း
|
အံပွား
|
အူ
ယား
|
အိုးမဲ
သုတ်
|
အဖြေ
|
ဖောက် တံ
|
ဖိုင်
|
ဖောဋ္ဌ
ဗ္ဗာရုံ
|
ဖတ်
စာ
|
ဖန်
ဘူး
|
ဖမ်း
ချုပ်
|
ဖမ်းဆီး
|
ဖုံး
ကွယ်
|
ဖယ်ရှား
|
ဖုဿ
ရထား
|
မှတ်သားရန်
ဒီနေရာမှာ အသတ်အမျိုးအစားတူရင်နေရင်တော့ သရစဉ်အတိုင်းစဉ်ရပါတယ်။
ပြီးတော့ ( နဂ္ဂဟိတ်) ံ+ု (တစ်ချောင်းငင် သေးသေးတင်ကို မ အုပ်စုမှာ ထားပြီး စဉ်ရပါတယ်။
ပြီးတော့ (မ-သတ် )နှင့် ယှည်လာရင်းတော့ (မ-သတ်) နောက်က ထားစဉ်ပေးရပါတယ်။
အသတ်ဆယ်မျိုးကို အ၊အိ၊အု၊အော၊အို ဟူသော သရ ၅ လုံးနှင့် ပေါင်းစပ်ပါက ပေါင်းနိုင်သမျှ အသတ်ကာရန်များကို ရပါတယ်။
-က်= အက်၊ အုတ်၊ အောက်၊ အိုက်
-င်= အင်(အင့်၊ အင်း)၊ အောင်(အောင့်၊ အောင်း)၊ အိုင်(အိုင့်၊ အိုင်း)
-စ်= အစ်
-ဉ်= အဉ်(အဉ်၊ အဉ်း)
-သည်= အည်(အည့်၊ အည်း)
-တ်= အတ်၊ အိတ်၊ အုတ်
-န်= အန်(အန့်၊ အန်း)၊ အိန်(အိန့်၊ အိန်း)၊ အုန်(အုန့်၊ အုန်း)
-ပ်= အပ်၊ အိပ်၊ အုပ်
-မ်= အမ်(အမ့်၊ အမ်း)၊ အိမ်(အိမ့်၊ အိမ်း)၊ အုမ်/အုံ(အုမ့်/အုံ့၊ အုမ်း/အုံ
-ယ်= အယ်
အုမ် နှင့် အုံ အတူတူဖြစ်သည်။ အုံ၊ အုံ့၊ အုံး ကို မသတ်ဟုမှတ်ရသည်။ သို့သော် အုမ်ပြီးမှ အုံ၊ အုမ့်ပြီးမှ အုံ့၊ အုမ်းပြီးမှ အုံး စဉ်ရသည်။
သတိပြုရန်
ဒီနေရာမှာ ပါဌ်ဆင့်ပုဒ်များ၊ ကင်းစီးပုဒ်များကို ရိုးရိုးအသတ်နှင့် တစ်ပေါင်းတည်းစဉ်ရပါတယ်။
ဥပမာ- ခတ်တက်(ရိုးရိုးအသတ်)၊ ခတ္တာ(ပါဌ်ဆင့်ပုဒ်)။
သင်ဖြူးဖျာ(ရိုးရိုးအသတ်)၊ သင်္ဘော(ကင်းစီးပုဒ်)
၄။ ဗျည်းတွဲစဉ်
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ မြန်မာ ဘာသာစကားမှာ ဗျဉ်းတွဲ (၁၁) မျိုးရှိပါတယ်။
ကျ
|
ကြ
|
ကွ
|
ကှ
|
ကျွ
|
ကြွ
|
ကျှ
|
ကြှ
|
ကွှ
|
ကျွှ
|
ကြွှ
|
ပင့်
|
ရစ်
|
ဆွဲ
|
ထိုး
|
ပင့်ဆွဲ
|
ရစ်ဆွဲ
|
ပင့်ထိုး
|
ရစ်ထိုး
|
ဆွဲထိုး
|
ပင့်ဆွဲထိုး
|
ရစ်ပဆွဲထိုး
|
Post a Comment