အက္ခရာစဉ်နည်း

အက္ခရာစဉ်နည်း

မြန်မာအက္ခရာစဉ်ရာမှာ အဆင့် (၄)ဆင့် ရှိပါတယ်။ အဲဒီလေးဆင့်ကတော့ 

၁။ ဗျည်းအက္ခရာစဉ်

၂။ သရစဉ်

၃။ အသတ်စဉ်နဲ့

၄။ ဗျည်းတွဲစဉ် ဆိုပြီး အဆင့် (၄) ဆင့်ရှိပါတယ်။  

သတိပြုရန်။ ။ အက္ခရာစဉ်ရာမှာ အထက်မှာဖော်ပြထားတဲ့ အဆင့်လေးဆင့်အတိုင်း စဉ်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ 

၁။ ဗျည်းအက္ခရာစဉ်

ဗျည်းအက္ခရာ စဉ်ရာမှာ က မှ အ အထိ အစဉ်လိုက်သာဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ (ဉ) ကလေးကို ညကြီးရှေ့တွင် စဉ်ရပါတယ်။ 

က	ခ	ဂ	ဃ	င
စ	ဆ	ဇ	ဈ	ဉ/ည
ဋ	ဌ	ဍ	ဎ	ဏ
တ	ထ	ဒ	ဓ	န
ပ	ဖ	ဗ	ဘ	မ
ယ	ရ	လ	ဝ	သ
	ဟ	ဠ	အ

ဉပမာ (၁)

မေး ခွန်း	နံ ပါတ်	သူ ငယ် ချင်း	ရိုး ဖြောင့်	အကု သိုလ်	ဟော ကိန်း ထုတ်	ကျီ စား	ဆိုး ရွား	ဇန ပုဒ်	လွန် ကြိုး	စား မျို
အ ဖြေ	ကျီ စား	စား မျို	ဆိုး ရွား	ဇနပုဒ်	နံတ် ပါတ်	ရိုး ဖြောင့်	လွန် ကြိုး	သူငယ် ချင်း	ဟော ကိန်း ထုတ်	အ ကု သိုလ်

ဥပမာ (၂)

မေး ခွန်း	ဆန် ပြုတ်	ခ ရာ ပင်	ဇ ရပ်	စ ခန်း	ဒါန်း စီး	ဂြိုလ်တု	ငါး မန်း	နူး ညံ့	ညီ လာ ခံ	ပ က တိ
အ ဖြေ	ခ ရာ ပင်	ဂြိုလ်တု	ငါး မန်း	စ ခန်း	ဆန် ပြုတ်	ဇ ရပ်	ညီ လာ ခံ	ဒါန်း စီး	နူး ညံ့	ပ က တိ

ဥပမာ (၃)

မေး ခွန်း	ပါး နပ်	ပါး ကွက်	ပါး ချိုင့်	ပါး ရဲ ထိုး	ပါး မို့	ပါး ပျဉ်း	ပါး လျ	ပါး သက် နာ	ပါး အို့ နီ	ပါး စောင်
အ ဖြေ	ပါး ကွက်	ပါး ချိုင့်	ပါး စောင်	ပါး နပ်	ပါး ပျဉ်း	ပါး မို့	ပါး ရဲ ထိုး	ပါး လျ	ပါး သက် နာ	ပါး အို့ နီ

၂။ သရစဉ်

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ မြန်မာဘာသာစကားမှာ အခြေခံ သရ (၈)မျိုးရှိပါတယ်။ အဲဒါတွေကတော့

စဉ်	အခြေခံသရ
၁	အ
၂	အီ/ဣ
၃	အု/ဉ
၄	အေ/ဧ
၅	အဲ
၆	အော/ဩ
၇	အဲ
၈	အို

အခြေခံ သရ (၈)မျိုးကနေ ပေါက်ပွားလာတဲ့  သရပွားတွေလည်းရှိပါတယ်။ အဲဒါတွေကတော့ အောက်ပါအတိုင်းတွေ့ရှိရမှာဖြစ်ပါတယ်။

စဉ်	အခြေခံသရ	သရပွား
၁	အ	အာ	အား
၂	အီ(ဣ)	အီ(ဤ)	အီး
၃	အု/ဉ	အူ (ဦ)	အူး (ဦး)
၄	အေ(ဧ)	အေ့	အေး  (ဧ)
၅	အဲ	အဲ့	-
၆	အော(ဩ)	အော့	အော်(ဪ)
၇	အဲ	အံ့
၈	အို	အို့	အိုး

ဥပမာ (၁)

မေးခွန်း	မိ နစ်	မီးခံ ပြား	မုချ	မေလ	မူ တည်	မာ ယာ	မဆူး မရဲ	မားမား မတ်မတ်	မေ့ကျန်	မူးယစ်
အဖြေ	မဆူး မရဲ	မာ ယာ	မားမား မတ် မတ်	မိနစ်	မီးခံ ပြား	မုချ	မူတည်	မူးယစ်	မေလ	မေ့ကျန်
	(အာ) အုပ်စု			(အီ) အုပ်စု		(အု/ဉ) အုပ်စု			(အေ/ဧ) အုပ်စု

ဥပမာ (၂)

မေးခွန်း	ဉီးချို	ဧပြီ	အိုး စည်	အံ့ဩ	အို မင်း မစွမ်း	ဉပါ ဒါန်	အေး ချမ်း	အံပွား	အူ ယား	အိုးမဲ သုတ်
အဖြေ	ဉပါ ဒါန်	အူ ယား	ဉီးချို	ဧပြီ	အေးချမ်း	အံပွား	အံ့ဩ	အိုမင်း မစွမ်း	အိုးစည်	အိုးမဲ သုတ်
	(အု/ဉ) အုပ်စု			(အေ/ဧ) အုပ်စု		(အံ) အုပ်စု		(အို )အုပ်စု

၃။အသတ်စဉ်

တကယ်တော့ “က” မှ “အ” အထိ အသတ်ထည့်ပြီးတော့ အသတ်စဉ်အဖြစ် သတ်မှတ်လို့ ရပါတယ်။ ဗျဉ်းနဲ့ သရကိုပဲ အခြေခံတာပါပဲ။ အသတ်စဉ် (၁၁) မျိုးရှိပါတယ်။ အဲဒါတွေကတော့

က်

င်

စ်

ဉ်

ည်

တ်

န်

ပ်

မ်

ယ်

မေးခွန်း	ဉီးချို	ဧပြီ	အိုး စည်	အံ့ဩ	အို မင်း မ စွမ်း	ဉပါ ဒါန်	အေး ချမ်း	အံပွား	အူ ယား	အိုးမဲ သုတ်
အဖြေ	ဖောက် တံ	ဖိုင်	ဖောဋ္ဌ ဗ္ဗာရုံ	ဖတ် စာ	ဖန် ဘူး	ဖမ်း ချုပ်	ဖမ်းဆီး	ဖုံး ကွယ်	ဖယ်ရှား	ဖုဿ ရထား

မှတ်သားရန်

ဒီနေရာမှာ အသတ်အမျိုးအစားတူရင်နေရင်တော့ သရစဉ်အတိုင်းစဉ်ရပါတယ်။
ပြီးတော့ ( နဂ္ဂဟိတ်) ံ+ု (တစ်ချောင်းငင် သေးသေးတင်ကို မ အုပ်စုမှာ  ထားပြီး စဉ်ရပါတယ်။
ပြီးတော့ (မ-သတ် )နှင့် ယှည်လာရင်းတော့  (မ-သတ်) နောက်က ထားစဉ်ပေးရပါတယ်။


အသတ်ဆယ်မျိုးကို အ၊အိ၊အု၊အော၊အို ဟူသော သရ ၅  လုံးနှင့် ပေါင်းစပ်ပါက ပေါင်းနိုင်သမျှ အသတ်ကာရန်များကို ရပါတယ်။  

-က်= အက်၊ အုတ်၊ အောက်၊ အိုက်
-င်= အင်(အင့်၊ အင်း)၊ အောင်(အောင့်၊ အောင်း)၊ အိုင်(အိုင့်၊ အိုင်း)
-စ်= အစ်
-ဉ်= အဉ်(အဉ်၊ အဉ်း)
-သည်= အည်(အည့်၊ အည်း)
-တ်= အတ်၊ အိတ်၊ အုတ်
-န်= အန်(အန့်၊ အန်း)၊ အိန်(အိန့်၊ အိန်း)၊ အုန်(အုန့်၊ အုန်း)
-ပ်= အပ်၊ အိပ်၊ အုပ်
-မ်= အမ်(အမ့်၊ အမ်း)၊ အိမ်(အိမ့်၊ အိမ်း)၊ အုမ်/အုံ(အုမ့်/အုံ့၊ အုမ်း/အုံ
-ယ်= အယ်

အုမ် နှင့် အုံ အတူတူဖြစ်သည်။ အုံ၊ အုံ့၊ အုံး ကို မသတ်ဟုမှတ်ရသည်။ သို့သော် အုမ်ပြီးမှ အုံ၊ အုမ့်ပြီးမှ အုံ့၊ အုမ်းပြီးမှ အုံး စဉ်ရသည်။

သတိပြုရန်

ဒီနေရာမှာ ပါဌ်ဆင့်ပုဒ်များ၊ ကင်းစီးပုဒ်များကို ရိုးရိုးအသတ်နှင့် တစ်ပေါင်းတည်းစဉ်ရပါတယ်။ 

ဥပမာ- ခတ်တက်(ရိုးရိုးအသတ်)၊ ခတ္တာ(ပါဌ်ဆင့်ပုဒ်)။ 

သင်ဖြူးဖျာ(ရိုးရိုးအသတ်)၊ သင်္ဘော(ကင်းစီးပုဒ်)

၄။ ဗျည်းတွဲစဉ်

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ မြန်မာ ဘာသာစကားမှာ ဗျဉ်းတွဲ (၁၁) မျိုးရှိပါတယ်။ 

ကျ	ကြ	ကွ	ကှ	ကျွ	ကြွ	ကျှ	ကြှ	ကွှ	ကျွှ	ကြွှ
ပင့်	ရစ်	ဆွဲ	ထိုး	ပင့်ဆွဲ	ရစ်ဆွဲ	ပင့်ထိုး	ရစ်ထိုး	ဆွဲထိုး	ပင့်ဆွဲထိုး	ရစ်ပဆွဲထိုး

Mahar Educational Blogger Team